IN Hans Christian Andersenhet sprookje “De nieuwe kleren van de keizer”, weigert de verzamelde menigte angstvallig op te merken dat hun verheven leider naakt is. Er is inderdaad een kind voor nodig – dat zich nog niet bewust is van de eisen van volwassenen voor respect en conformiteit – om op het voor de hand liggende te wijzen: “Maar hij draagt helemaal niets!”
Rishi Soenak ze is natuurlijk niet zonder kleren. Integendeel: de premier heeft een garderobe vol luxe herenkleding, die hij combineert met een vriendelijke glimlach en een belofte die hij aan het begin van zijn premierschap heeft gedaan om de geestelijke gezondheid en morele integriteit van Downing Street te herstellen. Na slechts 100 dagen op kantoor werd het echter onmogelijk om over het hoofd te zien dat er onder het elegante kleermakersoppervlak verborgen zat: weinig. Of misschien nog erger: onder de dure pakken gaat een oude chaotische en diep amorele geest schuil Boris Johnson wordt behouden.
Toen bijna precies drie jaar geleden de bulldozer “Get Brexit Done” van Johnson in actie kwam, beseften veel mensen nog niet dat het ook ging om het vernietigen van de Britse economie. Toen Johnson “verdomme!” zei, meende hij dat – en zijn sloopkogel was niet alleen gericht op de Britse economie, maar ook op de pijlers van de parlementaire democratie. Als iemand die nooit iets anders had getoond dan minachting – zelfs walging – voor regels en voorschriften, kon hij niets anders doen dan struikelen over de kwetsbare checks and balances van de Britse democratie.
Maar simpelweg van Johnson afkomen als individu betekent niet dat alles weer normaal is. Zodra de morele taboes en gentlemen’s agreements die ooit het openbare leven gestructureerd hadden, zijn doorbroken, zijn ze ongelooflijk moeilijk te herstellen. Eigenlijk op dezelfde manier als erna Donald Trumpdingen kunnen nooit meer hetzelfde zijn in de VS, noch zien we een terugkeer naar de vorige status-quo in Groot-Brittannië onder Sunak.
En dus gaat de alomtegenwoordige smerigheid die het onvermijdelijke gevolg was van Johnson’s populistische leiderschap onverminderd door – en in plaats van zijn belofte na te komen om de rotzooi op te ruimen, gedraagt Sunak zich op precies dezelfde manier als Johnson voor hem. Wees getuige van zijn recente volledige en bekende verdediging Nadhim Zahawi bijvoorbeeld rond zijn belastingafrekening.
Ja, hoewel misschien minder zichtbaar met Sunak aan het roer, zijn de drie inherente krachten van het Johnson-tijdperk nog steeds aan het werk: de constante verdraaiing van de waarheid; steeds autocratischere wetgeving; en de voortdurende toepassing van het fundamentele principe achter de brexit: ontwrichting om zichzelf, zonder enige gedachte aan wat er daarna zou kunnen komen. Wat deze drie onderdelen van het Johnsonisme gemeen hebben, is dat ze het delicate machtsevenwicht in een democratie ondermijnen en de balans doen doorslaan in het voordeel van de uitvoerende macht ten koste van de rechterlijke macht en de wetgevende macht.
Inhoud van onze partners
De basis van dit alles zijn natuurlijk leugens – leugens die, ondanks Sunak’s plechtige belofte bij het betreden van nummer 10, endemisch blijven onder zijn heerschappij. Tegen het einde van het vragenuur van zijn eerste premier had hij het Parlement al misleid door het Lagerhuis te vertellen dat Groot-Brittannië vorig jaar een recordaantal huizen had gebouwd wanneer dat niet het geval is. Op zichzelf al erg genoeg, heeft deze valse verklaring nog een ander schadelijk effect – als een aanmoediging voor Tory-parlementsleden om even valse beweringen te blijven doen.
Maanden later, en de lijst met onwaarheden is lang. Het meest recente is de herhaalde bewering van Sunak dat de Strike (Minimum Levels of Service) Act, een wet die bedoeld is om het toch al sterk gereguleerde stakingsrecht in het VK verder te beperken, zeker niet ongewoon is – en zelfs heel gebruikelijk is in EU-landen zoals Frankrijk, Spanje en Italië. Als hij Sunak om verschillende redenen niet zo erg haatte, zou Johnson zelf deze stap zeker goedkeuren, aangezien het niet alleen een perfecte afleiding is van wat de regering van Zijne Majesteit eigenlijk van plan is, maar ook volledig, spectaculair onwaar.
Ja, in de genoemde EU-landen is er inderdaad een verplichting om het minimumniveau van dienstverlening tijdens stakingen te respecteren; maar op alle drie de niveaus zijn deze onderworpen aan onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers in de publieke sector, en als er geen overeenstemming kan worden bereikt, moet een onafhankelijke rechterlijke instantie uitspraak doen. In geen – geen – van deze landen heeft de regering het recht om haar eigen regels te maken, en in geen – geen – van deze landen heeft de regering het recht om zomaar een werknemer te ontslaan als er niet wordt voldaan aan een minimumniveau van dienstverlening onder een toestand. Integendeel, ontslag op basis van deze redenen is bijvoorbeeld in Italië uitdrukkelijk verboden bij de wet.
In interviews benadrukken Sunak en Grant Shapps, de bedrijfssecretaris, dat dit “minimale beveiligingsniveaus” zijn – behalve dat het woord “beveiliging” niet één keer voorkomt in de voorgestelde wetgeving. In werkelijkheid zou de wet de bedrijfssecretaris in staat stellen te dicteren dat bijvoorbeeld 20 procent van de treinen legaal moet rijden, ongeacht vakbondsacties, waardoor stakingen effectief worden voorkomen voordat ze beginnen; “veiligheid” hoeft geen rol te spelen in de beslissing.
Dus als het niet om de openbare veiligheid gaat, waar gaat het dan om? Het is weer een herziening van het machtsevenwicht in het voordeel van de uitvoerende macht. En het is niet alleen het wetsvoorstel over minimale serviceniveaus, maar een hele reeks soortgelijke antidemocratische wetten. Zo is er een amendement op de toch al controversiële Wet op de Openbare Orde, die de bevoegdheden van de politie aanzienlijk vergroot, waardoor de politie protesten kan opbreken voordat ze zelfs maar ontwrichtend beginnen te worden. Dit betekent een verdere draconische inperking van het recht op vreedzaam protest waarvoor absoluut geen noodzaak bestaat – het blokkeren van wegen en het denigreren van kunstwerken zijn al misdaden – en het is veelbetekenend dat de politie zelf niet om deze nieuwe bevoegdheden heeft gevraagd.
En daar is Voorstel van de wet op internetbeveiliging en zijn poging om video’s toe te voegen waarin mensen te zien zijn die het kanaal oversteken in kleine boten “in een positief daglicht” aan een lange lijst van illegale inhoud die alle technologiebedrijven proactieve maatregelen moeten nemen om te voorkomen dat ze gebruikers bereiken. Als die formulering ingewikkeld en onpraktisch klinkt, is dat omdat het zo is – en het grenst duidelijk aan het soort censuur dat normaal in autocratische staten wordt toegepast. Het gaat natuurlijk om “kinderbescherming”.
Maar nergens is de geest van Boris Johnson zo levendig als in de nu vrij droge Retained EU Law (REUL), voorheen bekend als de Brexit Freedoms Act. Er is veel geschreven over de laatste, misschien wel de laatste, en zeker de gekste hoera van de Brexiteers – over wat het kleed onder de rechtsstaat vandaan trekken – dus ik zal ons de details hier besparen. Het volstaat te zeggen dat als Sunak echt van plan was zijn tweede grote belofte na te komen – om de Britse economie op orde te brengen – hij REUL al had afgeschaft. Wie investeert er immers in een land zonder veilige en betrouwbare rechtsbescherming?
Ik vermoed dat de premier dit diep vanbinnen begrijpt; in werkelijkheid hoewel hij niet dienovereenkomstig handelt. Als hij nu spijt heeft van zijn vastberaden inzet voor de wet, sinds hij afgelopen zomer die beruchte video produceerde waarin hij kopieën van EU-wetgeving verknipte terwijl Beethovens “Ode aan de vreugde” op de achtergrond speelde, laat hij dat niet zien. Tot op de dag van vandaag durfde hij het wetsvoorstel nooit openlijk te bekritiseren. Het is immers niets minder dan het ultieme geloofsartikel van de Brexit Ultras, en zou ministers de macht geven om meer dan 4.000 wetten aan te passen zonder enige parlementaire verantwoording. Als zodanig is het weinig meer dan weer een massale machtsgreep door de uitvoerende macht, ook bedoeld om alle resterende bruggen naar de EU in brand te steken. Sunak hoopt misschien dat het Hogerhuis alles zal afwijzen, maar zolang hij vreest dat brandstichters hem betrappen op het blussen van hun vuur, speelt hij mee.
En dus, bijna precies drie jaar nadat het Verenigd Koninkrijk de EU verliet, sloot het populistische venster dat met Johnson openging allerminst met Sunak. Nee, hij is niet naakt, deze goedgeklede keizer, maar zijn pakken zijn niet meer dan een façade waarachter het destructieve populisme van zijn voorgangers blijft woelen. Het is slechts een kwestie van tijd voordat Sunak aan stukken zal worden gescheurd.
[See also: Rishi Sunak must sack Nadhim Zahawi to retain any credibility]